رابطه باید ها و هست ها

اگر راستگویی را به عنوان یک "باید" در نظر بگیریم، انگاه :

1- باید راستگو باشیم. چرا؟ چون راستگویی موجب اعتماد و روابط زندگی اجتماعی می شود.
وجود اعتماد و اطمینان در روابط زندگی اجتماعی یک ضرورت است.

2- چرا باید زندگی اجتماعی را پذیرفت؟ چون ابعاد گوناگون حیات انسان فقط در زندگی اجتماعی به فعلیت می رسند.

3- به فعلیت در آمدن ابعاد وجودی انسان چه لزومی دارد؟ برای این که حیات انسان با به فعلیت رسیدن آن ابعاد می جوشد.

4- چرا باید به این جوشش توجه کرد؟ برای این که این جوشش در ذات انسان نهفته است و حیات، مقتضی ادامه خود را در ذات خود دارد.
در مقابل این پاسخ نهایی نیز نمی توان چرای دیگری را مطرح کرد. یعنی سؤال کرد که چرا باید به اقتضای ذات حیات پاسخ گفت، زیرا از نظر منطقی، ذاتی شیء قابل تعلیل (قابل علت آوردن) نیست.

//علامه جعفری