اولا در اسلام، طبقه اجتماعی و کاست هایی به نام «روحانی» یا «کشیش» نداریم و مسجد بر خلاف کلیسا، یک نهاد به مفهوم جامعه شناسی آن نیست و در آن، تشریفات و سلسله مراتب واتوریته های اسرارآمیز،وجود ندارد. تنها اتوریته و مرجعیت معتبر، اتوریته «علم» و «تقوی» است و علما دین، نه طبقه خاصی اند و نه درگیر تشریفات ویژه ای. هرکس می تواند بدون هیچ تشریفات به مدارس دینی رفته و عالی ترین مراتب علمی و اخلاقی را طی کند. گرچه در جامعه ، گاه تشریفات مذهبی و القاب اجتماعی در این باب، پدیدمی آیدامامتن اسلام، هیچ قیدوبندی دراین خصوص ندارد،نه شرط لباس،نه شرط طبقه،نه شرط ملیت و جنسیت.
مسلمان در دنیا یا مسلمان در آخرت؟
همه مسلمانان در دنیا، «مسلمان» محسوب می شوند اما در «آخرت»، ملاک اسلام، شناسنامه نیست بلکه ایمان و عمل صالح است.
ثانیا همه پیروان انبیا الاهی و از جمله یهودیان و مسیحیان را تا پیش از بعثت پیامبر بعدی، در صورتی که اهل ایمان و عمل صالح بوده باشند اهل نجات می دانیم.
ثالثا همه پیروان ادیان الهی را که پیام محمد (ص) را به درستی نشنیده اند و بدین علت به او ایمان نیاورده اند، در صورتی که اهل ایمان و عمل صالح باشند، نیز اهل نجات می دانیم و معتقدیم عذاب الاهی بدون ابلاغ پیام، عادلانه نیست و جهنم، مجازات بی اطلاعی و ناآگاهی نیست. حتی در مورد سایر بشریت نیز معتقد به جهنمی بودن ضعیفان و ناآگاهان نیستیم و معتقدیم که خداوند با رحمت خویش با آنان برخورد خواهد کرد. بنابراین روشن است که ما بدون آنکه به نسبیت، شکاکیت و پلورالیسم افراطی تن دهیم، معتقدیم که با برادران و خواهران غیرمسلمان، اعم از مسیحی و یهودی و سایر ادیان، باید با مدارا و برادری و دوستی، مواجه شد و به آنان خدمت کرد و حقوق آنان را محترم شمرد و حتی آنان را، اگر اسلام را نمی شناسند، در صورت درستکاری، اهل نجات هم دانست. قرنهاست که مسیحیان، یهودیان، زرتشتیان و پیروان ادیان دیگری در جهان اسلام در امنیت کامل زیسته اند و حکومت اسلامی، موظف به تامین امنیت، حقوق و آسایش آنان است. در «حکومت اسلامی نمونه» یعنی حکومت پیامبر (ص) وعلی (ع)، صدهانمونه ازاین دست آمده وقرآن کریم نیزدراین باب سفارشات اکید کرده است./رحیم پور
